500 onns pleiv roman-catolica Laax
Tochen l’entschatta dil 14avel tschentaner era Laax ina «filiala» dalla pleiv da Sagogn. Pli e pli ha la vischnaunca insistiu da daventar independenta, aschia ch’igl uestg Paul Ziegler da Cuera ha finalmein consentiu ils 20 d’uost 1525 al giavisch d’installar ina atgna pleiv. Sin in agen plevon ha Laax denton aunc stuiu spitgar pli che 100 onns: ils embrugls che regevan duront il temps dalla reformaziun, la munconza da spirituals e la precara situaziun finanziala dalla vischnaunca han impediu l’independenza immediata.
1632 eis ei il mument denton arrivaus, e pader Joannes Maria de Poschiavo priu domicil sco emprem plevon ella casa pervenda ch’era vegnida construida paucs onns avon a Laax. In ulteriur punct culminont ha la pleiv contonschiu 1677 cun la consecraziun dalla nova baselgia, baghegiada sin ils fundaments dil vegl sanctuari gotic.
Sfidas en temps pretensius
Cun mirar sigl avegnir dalla pleiv stat l’actuala cuminonza religiusa avon ina retscha da sfidas. Quei pertucca ton la dimensiun religiusa, spirituala e la cardientscha vivida ella pratica, buca meins denton era aspects organisatorics e dalla societad sco tala.
Igl onn giubilar duei perquei vegnir nezegiaus per s’occupar dalla historia, denton era da s’occupar a moda accentuada cun damondas dil futur. Tematisadas vegnan differentas perspectivas, basegens e spetgas da parochianas e parochians. Pretensiusa vegn ad esser la sfida da mantener ils fundaments da nossa cardientscha e las tradiziuns dalla baselgia en in contuorn sociologic e demografic ch’ei suttamess a midadas permanentas, e quei aschia ch’il carstgaun dad oz capescha quei.
Program onn giubilar
Stad 2025
Exposiziun «Detgas, zenns e sgaras» el museum Laax
Duront la stad sededichescha il museum en in’exposiziun speciala alla baselgia, detgas e tradiziuns ella regiun da Laax. Ulteriuras informaziuns sut: www.museumlaax.ch.
Sonda, ils 16 d’uost 2025
13.00-16.00 uras ella Sentupada: Giug e divertiment per l’entira famiglia
- Atelier da far pupi e da scriver: Ils affons han la pusseivladad da crear sez pupi e da scriver cun plema e tenta, gest sco avon 500 onns.
- Quiz: Enconuschas ti Laax e la historia da sia pleiv?
- Concurrenza da malegiar: Ils maletgs ein exponi ella Sentupada, tgeinin plai a ti il meglier?
- Boxa da fotografias – stan da glacé – giugs – cuminonza
- Il museum ei aviarts dallas 13.00-16.00 uras (caffè e petta).
19.00 uras en baselgia: Fatgs historics e historias dil mintgagi
- Anteriur:as ed actual:as collaboratur:as e funcziunaris raquentan da lur mintgagi ella pleiv.
- Intervestas cun sur Peter Aregger, Paulina Arpagaus, Regula e Corsin Caduff, Gion Balzer Casanova, Natalia Gliott, sora Valentina Spescha e sur Giusep Venzin.
- Informaziuns davart la historia ed il svilup dalla pleiv.
- Accumpignament musical entras la band dalla messa da laud.
- Moderaziun e presentaziun: Erwin Ardüser e Stefanie Kälin
Silsuenter eis ei pusseivel da schar reviver las atgnas historias duront il Café nocturn el museum (dallas 18.00-24.00 uras).
Dumengia, ils 17 d’uost 2025
10.00 uras en baselgia parochiala: Survetsch divin festiv cun uestg Joseph Maria Bonnemain
- Benedicziun dil zenn vegl ord igl onn 1485 ch’ei vegnius renovaus
- Accumpignament musical entras il Chor viril Laax
- Apéro riche ella Sentupada
- Il museum ei aviarts dallas 13.00-16.00 uras (caffè e petta).
Ei legrass nus zun fetg d’astgar beneventar las dunnas en lur costums da fiasta (Tracht).
Vendergis, ils 21 da november 2025
Ell’aula Grava: Discussiun al podium «Surselva, tiara dalla missiun – ha la cardientscha cristiana aunc in avegnir cheu tier nus?»
Ils maletgs exteriurs ein evidents: duront survetschs divins ed autras fuormas da liturgia ein las baselgias vitas. La practica religiusa visibla ei ton sco svanida ord la veta publica dalla Surselva. Ductrina el senn da catechesa ed entruidament ella cardientscha ei per affons ed instruidras ed instruiders savens plitost in stuer ch’in vuler. Ei quella descripziun memia negativa?
La pleiv roman-catolica da Laax pren la caschun da siu 500avel onn d’existenza da buca mo mirar anavos, mobein da ponderar e reflectar damondas digl avegnir religius en in contex totalmein semidaus duront ils davos decennis. Il podium dat la caschun d’endriescher digl uestg diocesan Joseph Maria Bonnemain, dalla muniessa Monica Huppi OP, da Marion Hilber, responsabla per l’instrucziun da relegiun dalla Baselgia catolica dil Grischun e dil teolog, assistent scientific alla Scola aulta da teologia a Cuera e spiritual da festival voluntari Claude Bachmann lur perspectivas per dar novs impuls alla veta da cardientscha. La discussiun vegn moderada da Mariano Tschuor.
Bugen envidein nus vus da participar e da silsuenter cuntinuar las discussiuns duront igl apéro.
concurrenza da malegiar per affons
Cars affons,
mussei a nus vossa creativitad!
Malegia, cola ni zambregia tia idea, co ina cuminonza (cartenta) vesa ora per tei (Grondezia: ca. DIN A4).
Las creaziuns san vegnir inoltradas tochen ils 12 d’uost 2025 tier il secretariat dalla pleiv en casa pervenda.
Tut las ovras vegnan exponidas la sonda, ils 16 d’uost 2025 ella Sentupada. Il publicum decida, tgei ovras che retscheivan in da nos cools premis.
Nus selegrein sin vossas creaziuns artisticas!
