Laax

500 onns pleiv roman-catolica Laax

Tochen l’entschatta dil 14avel tschentaner era Laax ina «filiala» dalla pleiv da Sagogn. Pli e pli ha la vischnaunca insistiu da daventar independenta, aschia ch’igl uestg Paul Ziegler da Cuera ha finalmein consentiu ils 20 d’uost 1525 al giavisch d’installar ina atgna pleiv. Sin in agen plevon ha Laax denton aunc stuiu spitgar pli che 100 onns: ils embrugls che regevan duront il temps dalla reformaziun, la munconza da spirituals e la precara situaziun finanziala dalla vischnaunca han impediu l’independenza immediata.

1632 eis ei il mument denton arrivaus, e pader Joannes Maria de Poschiavo priu domicil sco emprem plevon ella casa pervenda ch’era vegnida construida paucs onns avon a Laax. In ulteriur punct culminont ha la pleiv contonschiu 1677 cun la consecraziun dalla nova baselgia, baghegiada sin ils fundaments dil vegl sanctuari gotic.

Sfidas en temps pretensius

Cun mirar sigl avegnir dalla pleiv stat l’actuala cuminonza religiusa avon ina retscha da sfidas. Quei pertucca ton la dimensiun religiusa, spirituala e la cardientscha vivida ella pratica, buca meins denton era aspects organisatorics e dalla societad sco tala.

Igl onn giubilar duei perquei vegnir nezegiaus per s’occupar dalla historia, denton era da s’occupar a moda accentuada cun damondas dil futur. Tematisadas vegnan differentas perspectivas, basegens e spetgas da parochianas e parochians. Pretensiusa vegn ad esser la sfida da mantener ils fundaments da nossa cardientscha e las tradiziuns dalla baselgia en in contuorn sociologic e demografic ch’ei suttamess a midadas permanentas, e quei aschia ch’il carstgaun dad oz capescha quei.

Program onn giubilar

Vendergis, ils 21 da november 2025

allas 19.00 uras a Laax ell’aula Grava

Discussiun al podium: “Surselva – tiara dalla missiun”
Ha la cardientscha cristiana aunc in avegnir cheu tier nus?»

Ils maletgs exteriurs ein evidents: duront survetschs divins ed autras fuormas da liturgia ein las baselgias vitas. La practica religiusa visibla ei ton sco svanida ord la veta publica dalla Surselva. Ductrina el senn da catechesa ed entruidament ella cardientscha ei per affons ed instruidras ed instruiders savens plitost in stuer ch’in vuler. Ei quella descripziun memia negativa?

La pleiv roman-catolica da Laax pren la caschun da siu 500avel onn d’existenza da buca mo mirar anavos, mobein da ponderar e reflectar damondas digl avegnir religius en in contex totalmein semidaus duront ils davos decennis. Il podium dat la caschun d’endriescher digl uestg diocesan Joseph Maria Bonnemain, dalla muniessa Monica Hüppi OP, da Marion Hilber, responsabla per l’instrucziun da relegiun dalla Baselgia catolica dil Grischun e dil teolog, assistent scientific alla Scola aulta da teologia a Cuera e spiritual da festival voluntari Claude Bachmann lur perspectivas per dar novs impuls alla veta da cardientscha. La discussiun vegn moderada da Mariano Tschuor.

Bugen envidein nus vus da participar e da silsuenter cuntinuar las discussiuns duront igl apéro.

Impressiuns fin d’jamna da fiasta

Sonda, ils 16 d’uost 2025

Fatgs historics ed historias dil mintgagi
La sonda ha la pleiv envidau ella Sentupada ed el museum ad in program per famiglias. Affons e carschi han saviu s’occupar cun la historia dalla pleiv, esser creativs en in atelier da scriver e far pupi e dar la vusch allas lavurs dalla concurrenza da malegiar.

La sera ein lu la historia e las perdetgas dil temps stai el center digl interess. Ultra dils fatgs che han menau igl onn 1525 alla separaziun dalla pleiv da Sagogn e dallas stentas en connex cun la construcziun dalla baselgia ils onns 1674-1677, han era historiettas ed anecdotas procurau per ina ni l’autra risada. Aschia per exempel quella dils giuvens che han buca vuliu acceptar il scamond dad ir sin lautga duront messa. En consequenza ha la cumpignia da mats calau d’exister ils onns 1911-1919. Per bien cletg ha la sauna raschun priu surmaun e tochen il gi dad oz vegn ei aunc adina fatg parada a Laax.

A plaid ei era vegnida la proxima generaziun da parochianas e parochians: Ils affons han exprimiu giavischs e speronzas en connex cun baselgia e cardientscha.

Co igl ei stau da luvrar e s’engaschar per la pleiv ils davos 60 onns han perdetgas dil temps raquintau als presents. En sequenzas da film ed en cuortas intervestas han ellas ed els dau plaid e fatg da lur motivaziun ed exprimiu giavischs pigl avegnir dalla pleiv.

Dumengia, ils 17 d’uost 2025

Survetsch divin festiv e benedicziun dil zenn renovau
Fetg bein visitada era la baselgia la dumengia, cura che la cumpignia da mats en lur uniformas historicas ed ils bandierels dallas uniuns ha dau il beinvegni alla raspada da fiasta ed al survetsch divin da fiasta ch’ei vegnius embellius musicalmein entras il Chor viril. En siu priedi – presentaus cun slontsch e humor – ha uestg Joseph Maria, cumplettamein el spért da papa Francestg p.m., menziunau la baselgia sco liug da sentuapda per tuts.

In salid special ei era vegnius da Miriam Nemecek, presidenta dalla Pleiv catolica da Flem-Trin. Ella ei seregurdada dil fatg che sia pleiv ei vegnida pastorada ils onns 1920/1930 dils plevons da Laax ch’ein lu era s’engaschai per la construcziun dalla baselgia da s. Giusep ch’ei vegnida inaugurada 1936. Sco regal d’anniversari ha ella surdau a Christoph Kälin, president dalla Pleiv da Laax, sems da plontinas – quei sco simbol per il futur prosperar da nossa pleiv.

Medemamein ha nies uestg benediu il zenn che porta l’annada 1485 e ch’ei vegnius renovaus a caschun digl onn giubiliar.

Tgirau la cuminonza e la cumpignia ei lu vegniu suenter il survetsch divin duront igl aperitiv ella Sentupada.